مجوز‌ها:
بورس کالا به‌عنوان یکی از ارکان اساسی بازارهای مالی، نقش بسیار مهمی در اقتصاد هر کشوری ایفا می‌کند و ریشه در تلاش‌های متعدد برای بهبود معاملات و کاهش ریسک‌های مرتبط با آن دارد. این بازار نه‌تنها به توسعه و تعمیق بازارهای مالی کمک می‌کند، بلکه با ایجاد بسترهای شفاف و منظم برای معاملات کالاها به بهبود فرآیندهای قیمت‌گذاری و تخصیص منابع نیز یاری می‌رساند. در این بازار معامله‌ی کالاهای مشخصی به‌صورت ساختاریافته با روش‌هایی معین در آن انجام می‌شود. این کالاها در کارگزاری‌های دارای مجوز، معامله می‌شوند. نیاز به بازاری ساختارمند برای تقابل آزاد عرضه، تقاضا و استفاده از اثرات مثبت این موضوع در اقتصاد باعث شد در دهه ۸۰ بورس کالای ایران تاسیس شود. در حال حاضر بیش از ده سال است که در بازار بورس کالای ایران فرآورده‌های مختلف نفتی، پتروشیمی، محصولات صنعتی، معدنی و کشاورزی معامله می‌شوند.
معاملات این بازار در قالب انواع روش‌های نقد، سلف، نسیه، سلف استاندارد و ابزارهای مشتقه به خصوص قراردادهای آتی انجام می‌شود.
بازار نقدی: (Spot Market) در این بازار، تبادل کالا به صورت نقدی و مستقیم میان خریداران و فروشندگان انجام می‌شود. این معاملات غالباً برای تحویل فوری کالا انجام می‌شوند و قیمت‌ها با تغییرات لحظه‌به‌لحظه عرضه و تقاضا تغییر می‌کنند. این بازار به دلیل ماهیت شفاف خود، برای معاملات طیف گسترده‌ای از کالاها شامل محصولات کشاورزی، فلزات، اوراق بهادار و ارز استفاده می‌شوند. اگر به‌دنبال بازاری هستید که در آن بتوانید سریع و نقدی معامله کنید، بازار نقدی گزینه ایده‌آلی برای شما خواهد بود.
بازار آتی: (Futures Market) در دنیای پویای تجارت، نوسانات قیمت کالاها می‌تواند ریسک‌های قابل توجهی را به همراه داشته باشد. بازار آتی راه‌حلی خلاقانه برای غلبه بر این مسئله ارائه داده و به شما امکان می‌دهد تا با اطمینان بیشتری معاملات کالا در آینده را انجام دهید. در این بازار منحصربه‌فرد، معاملات به جای انجام در لحظه، بر مبنای قراردادهایی شکل می‌گیرد که خرید یا فروش کالا در آینده را با قیمتی از پیش تعیین‌شده معامله می‌کنند. اگر به دنبال راهی مطمئن برای مدیریت ریسک معاملات آتی خود در بازار پرنوسان کالا هستید، بازار آتی انتخابی معقول برای شما خواهد بود.
۱- فراهم بودن شرایط انتقال، پوشش و توزیع ریسک
۲- تضمین کیفیت کالا، مدت زمان معامله و مبلغ معامله
۳- کشف قیمت از طریق حراج با شفافیت لازم
۴- ایجاد قانونمندی، نظارت و شفافیت در معاملات
۵- مشخص بودن مبدأ کالا و ضمانت آن
۶- سرعت بالاتر نسبت به مزایدات و مناقصات
۷- بالا بودن امنیت معاملات در بورس کالا
۸- تسهیل تأمین منابع با ابزارهای مالی گوناگون
۹- حذف هزینه‌های بازاریابی و فروش
۱۰- ایجاد شفافیت و حذف عوامل ایجادکننده رانت
در این قراردادها، اختیار خرید یا فروش از فروشنده قرارداد، خریداری می‌شود و خریدار مختار است که در زمان معین، از حق خود استفاده کند. این نوع قراردادها شامل دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش هستند. در این قراردادها تاریخ مشخصی وجود دارد که تا آن زمان دارنده اختیار می‌تواند از حق خود استفاده کند. پس از این تاریخ، قرارداد منقضی می‌شود و دیگر قابل اعمال نیست.
قرارداد سلف یکی از ابزارهای مالی است که در بازارهای کالا و به‌ویژه در بورس کالا استفاده می‌شود. قرارداد سلف به‌عنوان ابزاری کارآمد، راهکاری نوآورانه برای مدیریت نوسانات قیمت و ثبات در معاملات ارائه می‌دهد. در این نوع قرارداد، تولیدکنندگان می‌توانند محصول خود را با قیمتی از پیش تعیین‌شده در زمانی مشخص در آینده پیش‌فروش کنند و از این طریق از ثبات درآمد خود در برابر نوسانات قیمتی اطمینان حاصل کنند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند از طریق پیش‌خرید کالا با قیمتی ثابت، از افزایش احتمالی قیمت‌ها در آینده جلوگیری کرده و برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای فعالیت خود داشته باشند.
در این قرارداد فروشنده میزان مشخصی از دارایی پایه را بنا بر مشخصات ذکر شده در قرارداد سلف استاندارد در ازای پرداخت نقد می‌فروشد و در زمان مشخص آن را به خریدار تحویل می‌دهد. خریدار هم می‌تواند دقیقا همان مقدار دارایی پایه خریداری شده را به‌عنوان قرارداد سلف موازی بفروشد که این قرارداد را هم به اختصار همان قرارداد سلف استاندارد می‌نامند.
قرارداد نقدی یکی از انواع قراردادهای مالی است که در آن توافقی بین خریدار و فروشنده برای تحویل و پرداخت فوری یک دارایی انجام می‌شود. این نوع قرارداد برخلاف قراردادهای آتی یا سلف، در زمان حال بوده و پرداخت و تحویل کالا نیز بنابر دستورالعمل تسویه و پایاپای، در لحظه‌ی معامله انجام می‌شود.
قراردادهای آتی نوعی ابزار مالی هستند که در بازارهای مالی و بورس کالا معامله می‌شوند و به خریدار و فروشنده اجازه می‌دهند تا در تاریخ معینی در آینده، دارایی مشخصی را با قیمتی که در حال حاضر تعیین شده، معامله کنند. این قراردادها برخلاف قراردادهای نقدی که تحویل و پرداخت فوری دارند، برای تحویل در آینده طراحی شده‌اند.
برای جلوگیری از امتناع طرفین در انجام تعهد، مبلغی با عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای سپرده می‌شود. در این نوع از قراردادها طرفین متعهد می‌شوند که متناسب با نوسانات آتی قیمت، وجه تضمین گذاشته‌شده را تعدیل کنند. به این صورت که اتاق پایاپای وکالت این را دارد که با توجه به نوسانات، بخشی از وجه طرفین را به‌عنوان اباحه تصرف و در اختیار طرف دیگر قرار دهد تا در زمان مقرر با یکدیگر تسویه کنند.
قرارداد نسیه نوعی قرارداد مالی است که در آن خریدار توافق می‌کند تا بهای کالای خریداری‌شده را در آینده پرداخت کند. این نوع قرارداد، به خریداران این امکان را می‌دهد تا کالاها یا خدمات مورد نیاز خود را بدون پرداخت فوری، دریافت کنند. در قرارداد نسیه، فروشنده، کالا یا خدمت را به خریدار تحویل می‌دهد و مبلغ آن در زمان سررسید بنابر دستورالعمل تسویه و پایاپای، پرداخت می‌شود.
یکی از ابزارهای مالی نوین در بازار سرمایه، صندوق کالایی معامله‌پذیر یا به اختصار ETC نام دارد. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا در کالاها یا سبدی از کالاها سرمایه‌گذاری کنند. این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در کالاهای فیزیکی مانند طلا، نفت، محصولات کشاورزی و سایر کالاها را جایگزین سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق قرضه می‌کنند. این صندوق به خریدار امکان می‌دهد که پس از خرید کالا، مسئولیت نگهداری آن را برعهده نگیرد. به زبان ساده‌تر، این صندوق‌ها بخش اعظمی از سرمایه خود را صرف خرید کالایی خاص می‌کنند و سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون دریافت فیزیکی کالا، با خرید واحدهایی از این صندوق، مالک آن کالا شوند و از هزینه‌هایی مانند حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی کالا اجتناب کنند.
گواهی سپرده کالایی یکی از ابزارهای معامله در بازارهای مالی‌ست که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بدون نیاز به جابجایی فیزیکی کالاها، در بازار کالا سرمایه‌گذاری کنند. این ابزار مزایای زیادی شامل نقدپذیری بالا، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و نگهداری و شفافیت دارد. با این حال، ریسک‌های بازار و هزینه‌های انبارداری و بیمه نیز از معایب آن است. به‌طور کلی، گواهی سپرده کالایی می‌تواند به عنوان ابزاری کارآمد برای سرمایه‌گذاری، تأمین مالی و تجارت بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد. پس از معامله سپرده کالایی اوراق بهاداری به خریدار داده می‌شود که نشان می‌دهد، وی مالک مقدار مشخصی کالا است و پشتوانه این اوراق بهادار، یک رسید انبار است که انبارهای مورد تأیید سازمان بورس صادر می‌کنند.
در انتها باید گفت بورس کالا به‌عنوان یکی از ارکان اساسی بازارهای مالی، نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایفا می‌کند. با توجه به مزایا و آثار مثبت بورس کالا بر اقتصاد؛ توسعه و تقویت این بازار می‌تواند به ارتقای رقابت‌پذیری، افزایش صادرات و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی منجر شود. این بازار به‌عنوان یک رویکرد پیشرو، با فراهم کردن زیرساختی منظم و استاندارد برای معاملات کالاها شامل محصولات کشاورزی، فلزات، انرژی و مواد اولیه، با ایجاد شفافیت، کاهش ریسک، افزایش نقدپذیری و تسهیل تأمین مالی، نقشی اساسی در بهبود کارایی و تنظیم بازارهای کالایی ایفا می‌کند. به‌طور کلی، بورس کالا با ایجاد شرایطی منصفانه و شفاف، موجب بهبود اعتماد عمومی به بازار و افزایش فعالیت‌های اقتصادی می‌شود که این امر در نهایت به رشد و پیشرفت اقتصاد کشور منجر خواهد شد.
اطلاعات تماس
نشانی: خیابان ملاصدرا، خیابان شیرازی شمالی، کوچه زایندهرود غربی، پلاک۳
مجوز‌ها:
© کپی رایت ۱۴۰۲ | کلیه حقوق این سایت متعلق به کارگزاری دانایان است و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و توسعه: تیم بازاریابی گروه مالی دانایان (نسخه ۳.۱)